मराठी अर्थशास्त्र परिषदेचे संकेतस्थळ विकसित होत आहे. याचा परिषदेचा कार्यवाह- खजिनदार म्हणून मनस्वी आनंद होत आहे. ९ जानेवारी १९७७ रोजी परिषदेची पुणे येथील गोखले अर्थशास्त्र संस्थेत पहिली सर्वसाधारण आयोजित करण्यात आली. या सभेच्या अध्यक्षस्थानी दे.अ. दाभोळकर होते. याच सभेने परिषदेच्या घटनेला मंजुरी दिली. या सभेने परिषदेचे पहिले अध्यक्ष म्हणून डॉ.नी.वि.सोवनी यांची तर कार्यवाह-खजिनदार म्हणून डॉ.रविंद्र सबनीस यांची सर्वानुमते निवड केली. केवळ ५४ सदस्यांच्या संखेनी प्रारंभ झालेल्या या परिषदेने आज वटवृक्षाचे रूप धारण केले आहे. आज महाराष्ट्रासह देशातील इतर राज्यात व विदेशातही परिषदेचे आजीव सभासद कार्यरत आहेत.आजमितीस परिषदेच्या आजीव सभासदांची संख्या १८७९ पर्यंत जाऊन पोहचली आहे, यामध्ये आणखी वेगाने वाढ होणे गरजेचे आहे. मराठी अर्थशास्त्र परिषदेची कल्पना ही अनेक अर्थशास्त्रीय क्षेत्रात क्रियाशील असणाऱ्यांच्या एकत्रित विचारातून एक अपरिहार्य घटना व अत्यावश्यक घटना म्हणून उदयास आली आहे. समाजात
अर्थशास्त्रीय साक्षरता निर्माण होणे गरजेचे आहे. अर्थशास्त्रीय लेखनाला मराठी मातीचा गंध
आला पाहिजे, तरच अर्थशास्त्रीय साक्षरता वाढेल. यासंदर्भातील परिषदेची भूमिका स्पष्ट आहे.
अर्थशास्त्राविषयी मराठी भाषेतून अध्ययन, अध्यापन, संशोधन आणि प्रबोधन यास
चालना देणे, अर्थशास्त्र विषयक शास्त्रीय दृष्टीकोन व विचार मराठीतून प्रसृत करणे, अर्थशास्त्रीय
विचार व्यक्त करण्यासाठी मराठी भाषा समृद्ध करणे, प्रामुख्याने भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या
समस्यासंबंधी आणि त्यांच्या संदर्भात महाराष्ट्राच्या आर्थिक प्रश्नासंबधी विवेचन व प्रबोधन करणे,
उपरोक्त उद्देशांशी सुसंगत व पोषक असे अन्य कोणतेही कार्य करणे. या उदिष्टांना घेऊन परिषद
मागील ४५ वर्षापासून अविरतपणे कार्यरत आहे.या उद्दिष्टांची वेगाने पूर्तता करण्याच्या हेतूने
साधने म्हणून पुढील मार्गाचा अवलंब परिषदेच्या माध्यमातून केला जातो. यामध्ये व्याख्याने व
चर्चा घडवून आणणे, नियतकालिके काढणे व ग्रंथ निर्मिती करणे, वाचनालये, ग्रंथसंग्रह, सहली,
भेटी, शिबिरे, चर्चासत्र, परिसंवाद अशासारखे कार्यक्रम हाती घेणे, राज्यात तथा राज्याबाहेर
वेगवेगळ्या ठिकाणी अर्थशास्त्र विषयक संमेलनाचे व अधिवेशनाचे आयोजन करणे,अनुदाने,
शिष्यवृत्या, पारितोषिके इत्यादीद्वारा अर्थविषयक संशोधन,अध्ययन, अध्यापन, ग्रंथ निर्मिती
यांना प्रोत्साहन देणे, याबरोबरच परिषदेच्या उद्देशांशी सुसंगत व पोषक अन्य कार्यक्रम हाती
घेणे. या साधनांच्या साह्याने उपरोक्त उदिष्टांची पूर्तता करण्याच्या दृष्टीने मार्गक्रमण केले आहे.
मराठी अर्थशास्त्र परिषदेच्या वतीने दोन अधिवेशनाच्या दरम्यानच्या कालावधीमध्ये
विविध उपक्रमांचे आयोजन केले जाते. यामध्ये नी.वि.सोवनी स्मृती व्याख्यान, स्व.जमनालाल
बजाज उपक्रम, पत्रपंडित पा.वा.गाडगीळ स्मृती व्याख्यान, धुळे व्याख्यानमाला, सुधा मोकाशी
पुरस्कृत व्याख्यान, माजी अध्यक्षांच्या स्मरणार्थ व्याख्यान, अशाप्रकारच्या विविध उपक्रमांचे
आयोजन महाराष्ट्रातील वेगवेगळ्या शहरात करण्यात येते. याबरोबरच परिषदेच्या वतीने विविध
पारितोषिकेही दिली जातात. यामध्ये डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ उत्कृष्ठ ग्रंथ
पारितोषिक, प्रा.मो.स. भावे पारितोषिक (अर्थसंवादमधील सर्वोत्कृष्ठ लेखांसाठी), मातोश्री
बयाबाई श्रीपतराव कदम महिला ग्रंथ पारितोषिक, प्रा.सौ. अरुणा रारावीकर स्मृती आर्थिक लेख
पारितोषिक (वृत्तपत्रातील लेख–प्रथम व द्वितीय), प्रा.कांतीभाई ठक्कर ऋणमुक्ती प्रतिष्ठानचे
डॉ.अमर्त्य सेन पारितोषिक, डॉ.ज.फा.पाटील पारितोषिक (अधिवेशनात सादर केलेला सर्वोत्कृष्ट
शोध निबंध– विद्यार्थ्याकरिता), पद्मजा गंधे पारितोषिक (अधिवेशनात सादर केलेला सर्वोत्कृष्ट शोध निबंध– महिलांकरिता), प्रा.स्व.भास्कर ढाले स्मृती पारितोषिक ( संत गाडगेबाबा
अमरावती विद्यापीठ, अमरावती पदव्युत्तर अर्थशास्त्र विषयात प्रथम येणाऱ्या
विद्यार्थ्यांकरिता),डॉ.रविंद्र सबनीस पारितोषिक, प्रा.डॉ. शंकर मोडक पुरस्कार. अशा प्रकारची
विविध पारितोषिके परिषदेच्या वतीने वार्षिक अधिवेशनाच्या ठिकाणी दिली जातात.
मराठी अर्थशास्त्र परिषदेच्या या ४५ वर्षाच्या विकासात सर्व माजी अध्यक्ष यामध्ये प्रा.नी. वि.सोवनी(पुणे),प्रा.वि.म.दांडेकर(पुणे),डॉ.श्री.आ.देशपांडे(नागपूर),डॉ.वि.वि.बोरकर (औरंगाबाद), प्रा.या.शि. महाजन (जळगाव), डॉ. आनंद नाडकर्णी (पुणे), डॉ. स.ह. देशपांडे (मुंबई), डॉ. वि.बा. घुगे (कोल्हापूर),डॉ.ह.कृ.परांजपे (पुणे), डॉ.रविंद्र सबनीस (मुंबई), डॉ.गि.सो.कल्याणकर (औरंगाबाद), प्रा.सौ.नलिनी पंडित (मुंबई),डॉ.रविंद्र दोशी (कोल्हापूर), डॉ.श्रीनिवास खांदेवाले (नागपूर), डॉ.ज.फा.पाटील (कोल्हापूर), डॉ.शशिकांत गंधे(नवी दिल्ली), डॉ. व्य.सु.पाटणकर (धुळे), डॉ.के.जी. पठाण (पुणे), प्रा. शि.ना.माने (सातारा), डॉ.भ.ग.बापट (पुणे), डॉ.दि.व्य.जहागीरदार (अमरावती),डॉ. र.पु. कुरुलकर (औरंगाबाद), डॉ.सु.दा.तुपे (पुणे), डॉ. भालचंद्र मुणगेकर (मुंबई), डॉ.अ.रा.पडोशी (गोवा), डॉ. संतोष दास्ताने (पुणे), डॉ. सुर्यकांत जगदाळे (वाशी-उस्मानाबाद), डॉ. मधुकर शिंदे (इस्लामपूर-सांगली), डॉ. सर्जेराव ठोंबरे (औरंगाबाद), प्रा. दिलीप कदम (पुणे), प्रा. पी.बी.कुलकर्णी (पलूस-सांगली),डॉ. विनायक भिसे(औरंगाबाद),डॉ.सौ.मुक्ता जहागीरदार (अमरावती), प्राचार्य डॉ.आ.गो.पुजारी (सांगोला-सोलापूर), डॉ.के.के.पाटील (परभणी), प्राचार्य डॉ. जे.एस.पाटील (सातारा), डॉ.श्रीराम जोशी (जळगाव), डॉ.सुहास आव्हाड (संगमनेर), डॉ.एस.एम. भोसले (सातारा), डॉ. रामचंद्र रसाळ (लोणी-प्रवरानगर), प्रा. चारुदत्त गोखले (जळगाव), डॉ. रामदास वाय. माहोरे (नागपूर), प्राचार्य डॉ. अनिल सूर्यवंशी (बार्शी-सोलापूर) आणि विद्यमान अध्यक्ष डॉ. रामदास भांडवलकर (यवतमाळ) यांचे मोलाचे योगदान राहिले आहे.
परिषदेचे कार्याध्यक्ष म्हणून प्रा.नी.वि.सोवनी (पुणे), डॉ.रविंद्र सबनीस (मुंबई), डॉ, नलिनी पंडित (मुंबई), डॉ.व्य.सु.पाटणकर (धुळे), डॉ.ज.फा.पाटील (कोल्हापूर), प्रा.दिलीप पाटील (......), प्रा. चारुदत्त गोखले (जळगाव), डॉ. के.के.पाटील (परभणी)आणि विद्यमान कार्याध्यक्ष डॉ अविनाश निकम (शहादा-नंदुरबार) यांचे योगदान मराठी अर्थशास्त्र परिषदेच्या कायम स्मरणात राहील.
परिषदेचे कार्यवाह-खजिनदार म्हणून डॉ रविंद्र सबनीस (मुंबई), प्रा.सुरेश्वर गोस्वामी (...), डॉ.व्य.सु.पाटणकर (धुळे), प्रा.गुलाबराव तायडे (....), डॉ.आ.गो.पुजारी (सांगोला-सोलापूर), प्रा. सर्जेराव ठोंबरे (औरंगाबाद), प्रा. चारुदत्त गोखले (जळगाव), डॉ. अनिल सूर्यवंशी (बार्शी-सोलापूर), डॉ. रामदास भांडवलकर (यवतमाळ) या सर्व माजी कार्यवाह-खजिनदारांनी परिषदेचा कारभार कसा चालवावा यासंदर्भातील दिशा स्पष्ट केलेली असून त्याच पायवाटेने सद्या मी मार्गक्रमण करीत आहे.
मराठी अर्थशास्त्र परिषदेचे मुखपत्र अर्थसंवादचे प्रमुख संपादक म्हणून डॉ. आनंद नाडकर्णी (पुणे), डॉ.भ.ग.बापट (पुणे), डॉ. रविंद्र दोषी (कोल्हापूर), डॉ. विनायक देशपांडे (नागपूर), डॉ.जे. एस.पाटील (सातारा), डॉ. अविनाश निकम (शहादा- नंदुरबार) आणि विद्यमान संपादक डॉ. राहुल म्होपरे (कोल्हापूर) यांनी अतिशय उल्लेखनीय कार्य केले आहे. याबरोबरच आजपर्यंतचे सर्व विश्वस्त, कार्यकारणीचे पदाधिकारी तथा मराठी अर्थशास्त्र परिषदेचे सर्व आजीव सभासद यांचे सहकार्य आणि परिषदेवरील प्रेम यामुळेच परिषद या उंचीवर पोहचू शकली आहे. ही जाणीव मराठी अर्थशास्त्र परिषद कायम ठेवेल. मला कार्यवाह-खजिनदार म्हणून कार्य करण्याची संधी दिल्याबद्दल परिषदेच्या सर्व आजीव सभासदांचे मनःपुर्वक आभार.
डॉ. मारोती तेगमपुरे
कार्यवाह-खजिनदार,
मराठी अर्थशास्त्र परिषद.
